Günlük hayatta her insan kayıp, yas, ayrılık, doğal afet ve salgın hastalık gibi pek çok zorlu yaşam olayı ile karşılaşmaktadır. Bu olayların tamamını kontrol etmek insanın elinde olmamakla birlikte bazı insanlar daha az etkilenir ve süreci daha çabuk atlatırlar. Peki neden bazı insanlar bu süreçten daha az etkilenir ve daha çabuk toparlanırlar? Bu sorunun cevabı psikolojik sağlamlık kavramında gizlidir.
Psikolojik sağlamlık, bireylerin karşılaştıkları problem durumları karşısında bu durumların üstesinden gelme ve duruma uyum sağlayabilme yeteneği olarak tanımlanır. Psikolojik sağlamlık bireyin sağlıklı gelişim sürdürmesinde ve olumsuzluklarla mücadele edebilmesinde katkı sağlar.
Psikolojik sağlamlık ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde bazı risk faktörleri belirlenmiştir. Bu risk faktörleri içsel ve dışsal faktörler olarak ikiye ayrılır. Olumsuz yaşam olayları, kronik hastalıklar, okula uyum sağlayamama, okulda başarısızlık ve okulu bırakma içsel risk faktörleridir. Dışsal risk faktörlere ise anne baba tutumları, boşanma ya da ebeveynlerden birisinin kaybı, ihmal ve istismar, doğal afetler ve salgın hastalıklar örnek verilebilir.
Psikolojik sağlamlıkla ilgili çalışmalarda daha çok, psikolojik sağlamlık düzeyi yüksek insanların özellikleri araştırılmıştır. Bu araştırma sonuçlarına göre, psikolojik sağlamlık düzeyi yüksek bireyler, öz-saygı düzeyleri yüksek, içten denetimli, zeki, sorun çözmede becerikli, iyimser, esnek, mizah anlayışları yüksek, kolay iletişim kurabilen, sosyal destek düzeyleri yüksek, sosyo-ekonomik açıdan daha iyi durumda ve dini inançları güçlü bireylerdir. Bu bireyler öz kaynaklarını, güçlü özelliklerini kullanma konusunda daha yetkindirler.
Psikolojik sağlamlık ya da yaygın kullanılan ifade ile yılmazlık insan yaşamındaki iyi oluşu artırması sebebiyle önemli bir özelliktir. Peki bu özellik geliştirilebilir bir özellik mi? Neyse ki uzmanların bu soruya verdikleri cevap olumlu ve bize bu özelliği geliştirmek için de bazı tavsiyeleri var:
- İnsanın çevresindeki kişilerle iletişim kurması, yardım istemesi ya da çevresindekilere yardım etmesi psikolojik dayanıklılığı artırır.
- Kişi karşısına çıkan sorunları baş edilemez olarak görürse dayanıklılığı azalacaktır. Bütün zorlukların üstesinden gelinebilir ya da bu zorluklara uyum sağlanabilir.
- Öncelikle, gerçekçi hedefler belirleyin ve küçük de olsa düzenli olarak hedeflerinize yönelik adımlar atmaya çalışın.
- Baş edemediğiniz adımlara odaklanmak yerine, kendinize ‘İstediğim hedefe ulaşmak için bugün ne yapabilirim?’ diye sorun.
- Kendinize dair olumlu bakış açısı geliştirin. Olayları çözebileceğinize her zaman inanın ve yeteneklerinize güvenin.
- Acı veren olaylarla karşı karşıya olduğunuzda bile hayatınıza daha geniş bir açıdan bakın, olumsuz olayların hayatınızın tümünü karartmasına izin vermeyin.
- Geleceğe dair olumlu bir bakış açısı size olaylarla baş etme gücü verir.
Size keyif veren ve sizi gevşeten aktivitelere katılın, düzenli egzersiz yapın.
Bir insanın stresle nasıl baş ettiği ve travmadan nasıl kurtulduğu ile ilgilenen psikolojik sağlamlık, olumlu baş etmenin sonuçları olan uyum ve yeterlik gibi olumlu gelişme, geleceğe yönelme ve umut ile ilgilidir. Ve unutulmamalıdır ki psikolojik sağlamlık geliştirilebilir bir özelliktir.
Yararlanılan Kaynaklar
- Uğur Gürgan, Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Öğrencilerinin Yılmazlık Düzeylerine Etkisi, Doktora Tezi, 2006.
- Tuba Aydın. Yılmazlık: Kendini Toparlama Gücü, Psikolojik Sağlamlık, 2017.tuba-aydin.com
