Teknoloji her yaştan insan için oldukça cezbedici, hayat kolaylaştırıcı bir alandır ve oldukça faydası bulunmaktadır. Fakat fazlası çocuklarda teknoloji bağımlılığına neden olabilmektedir. Çocukların teknoloji kullanımı ile ilgili çalışmalar incelendiğinde çoğunlukla teknolojinin, özellikle de internet kullanımının, çocuk gelişim ve ruh sağlığına verebileceği zararlara odaklanıldığı görülmektedir.
Çocuklarda Teknoloji Bağımlığının Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda teknoloji bağımlılığında özellikle yoğun ekran maruziyetine kalan bir çocukta yaşa göre farklı belirtiler ortaya çıkmaktadır. Çocuklarda teknoloji bağımlılığı da küçük yaşta bu şekilde alışkanlıklarla ortaya çıkabilmektedir.
Özellikle çocuklarda teknoloji bağımlılığı, 0-3 yaş döneminde bulunduğu ortamda yoğun televizyon, tablet ya da bilgisayar ekranı izlemiş bir çocukta;
- Dil ve konuşma becerilerinde gerilik meydana gelebilir.
- Çocuk her seslenildiğinde dönüp bakmayabilir.
- Çocuk büyüdükçe dikkat eksikliği, öfkesini kontrol etmekte zorlanma meydana gelebilir.
- Çocuğun ebeveynleri ile ya da arkadaşları ile ilişkisini olumsuz etkileyebilir ya da derslerinde başarısızlık, ödev yapmak istememe, yazı yazmaktan sıkılma şeklinde tezahür edebilir.
- Çocuklarda teknoloji bağımlılığı, ergenlik döneminde içe kapanma, teknoloji dışı etkinliklere katılmak istememe, aile ve arkadaş ilişkilerinde bozulma şeklinde gözlemlenebilir.
Teknolojinin ortaya çıkmasını kolaylaştırabildiği bu belirtiler dışında teknolojinin kendi de bir bağımlılık yaratma ihtimali ile riskli bir durumdur. Çocuklarda teknoloji bağımlılığı çocuğun geleceğini etkileyebilecek riskli bir durumdur.
Aileler Ne Yapmalıdır?
Ebeveynler öncelikle kendi teknoloji kullanım alışkanlıklarını gözden geçirmelidir. Kendilerinde teknoloji bağımlılığı olan bir ailenin çocuğunda da bu tarz bir problemin oluşması daha yüksektir. Unutulmamalıdır ki çocuklar öncelikle kendi anne babalarını örnek alırlar.
Ebeveynini elinde telefonla ya da televizyon karşısında gören çocuk, kendi de bu mecralara yönelecektir. Bu mecralara yönelen çocukların da ileride teknoloji bağımlısı adayı olma riski maalesef yüksektir.
Teknolojinin zararlı olabilecek içeriklerinden özellikle cinsellik ve şiddet içeren oyun ve yayınlarından çocuklarınızı korumak için mutlaka çocuğunuzun ne izlediğine dikkat etmeli ve internet filtreleri kullanmalısınız. İnternette olabilecek tehlikeler ve bu tehlikelerden nasıl korunmanız gerektiği hakkında çocuğunuzla konuşmalı ve onu bilgilendirmelisiniz.
- Eğer çocuğunuz teknolojiyi sorunlu düzeyde kullanıyorsa, teknolojinin ödül/ceza olarak kullanılmaması gerekir. “… yaparsan sana bugün tablet yok.” veya “… yaparsan bir saat daha çizgi film izleyebilirsin.” gibi söylemler, başa çıkmada sizlere engel olabilir.
- Yemek yeme, uykuya geçiş gibi temel gereksinimleri karşılarken çocuğun ekrana maruz kalmaması gerekir. Bu, çocuğunuzun ihtiyaçları karşılanırken ekrana dikkatini vermesine sebep olmakta ve bağımlılığını arttırmaktadır.
- Çocuğunuzun en çok vakit geçirdiği yerlere teknolojik alet koymamak, onun bu araçları hatırlamasını ve istemesini aza indirebilir.
- Çocuğunuzun ekran karşısında geçireceği süre ve içerikle ilgili evinizde bir sınır ve kural olmalı, tüm aile bireyleri buna uymalıdır.
- Ev içinde teknolojiye alternatif etkinlikler olmalıdır. Teknolojiden uzak olduğu zamanlar çocuğunuzun gelişimine uygun, ailecek oynayabileceğiniz materyaller kullanabilir, hoşça vakit geçirebilirsiniz.
- Anne-baba olarak zor durumda kalınca, teknoloji bir kurtarıcı olarak düşünülmemelidir. Şüphesiz ki yetiştirmeniz gereken işler olabilir ve çocuğunuza vakit ayıramayabilirsiniz; ancak bu durumda teknoloji yerine oyun ve oyuncak tercih etmeniz, son seçeneğe teknolojiyi koymanız faydalı olacaktır.
Aile içinde ‘sıfır teknoloji’ saatleri oluşturabilir, bu saatler içinde her biriniz tüm teknolojik aletleri bir kenara bırakarak iletişim kurabilirsiniz.
